H Κυψέλη

Η Κυψέλη είναι μια από τις παλαιότερες ιστορικές συνοικίας της Αθήνας. Σας τοποθεσία εμφανίζεται σε χάρτη πόλεως των Αθηνών το 1860. Έχουμε ένταξη της στο σχέδιο της πόλης το 1887 και οριοθέτησή της το 1908. Σήμερα είναι μια από τις πιο πυκνοδομημένες συνοικίες του Λεκανοπεδίου της Αθήνας. Τα σημερινά της όρια είναι η οδός Πατησίων στα δυτικά, το Πεδίον του Άρεως στα νότια, τα Τουρκοβούνια στα ανατολικά και στα βόρεια ο Δήμος Γαλατσίου,

Στο κέντρο της περιοχής Κυψέλης στα μέσα του 19ου μ.Χ. αι. Έζησε και οι Ναύαρχος Κανάρης σε μια αγροτική έπαυλη της τότε εποχής. Στις αρχές του 20ου αιώνα η Κυψέλη ήταν τόπος δεντρόφυτος, γεμάτος πηγές με άφθονα νερά, ρέματα, ποτάμια, και με μια ιππευτική σχολή. Αποτελούσε χώρο εκδρομής και αναψυχής των Αθηναίων της τότε εποχής. Ο πανάρχαιος, ορμητικός ποταμός Κυκλοβόρος σήμερα τρέχει υπογείως κάτω από την οδό της Φωκίωνος Νέγρη και η σημερινή “Βρύση” είναι ότι απέμεινε από αρχαία την αρχαία πηγή της περιοχής. Οι αριστοκρατικές οικογένειες Λεβίδου και Καλλιφρονά είχαν στην ιδιοκτησία τους ήταν τα μόνα που δέσποζαν στο τοπίο.

Η κατασκευή μονοκατοικιών άρχισε την δεκαετία του 1930 και γρήγορα ακολούθησαν και οι πρώτες πολυκατοικίες. Κτισμένες από εμπνευσμένους αρχιτέκτονες, σε στυλ Art Deco και Bauhaus, πολυτελείς, σύγχρονες με τις αντίστοιχες της περιοχής του Κολωνακίου, συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός ακόμη Αθηναϊκού πόλου γραμμάτων, τεχνών και διανόησης.

Στις δεκαετίες του 1950 και 1960 κατασκευάζονται πολυκατοικίες με διαμερίσματα ευήλια, ευρύχωρα, με πολλές ανέσεις και ακριβά. Δημιουργούνται ισόγεια καταστήματα στους δρόμους και ευνοείται η ανάπτυξη εμπορικών κέντρων με είδη εξαιρετικής ποιότητας και σχεδιασμού ελληνικά και ξένα. Η πλατεία Κυψέλης, η οδός Πατησίων, η οδός Κυψέλης, η Φωκίωνος Νέγρη και η Πλατεία Αμερικής αποτελούν αστικά σημεία, καλού γούστου, φινέτσας και ομορφιάς. Η περιοχή γίνεται ένα – μέρος – τμήμα της καρδιάς της μόδας στην Αθήνα

Η Κυψέλη, όντας κοντά στα μεγάλα ιστορικά Πανεπιστήμια της Αθήνας . προσελκύει έναν μεγάλο αριθμό επιστημόνων και διανοουμένων στην αγκάλη της. Μαζί με αυτούς καλλιτέχνες, θεατράνθρωποι, συγγραφείς, ηθοποιοί και άνθρωποι της έβδομης τέχνης, του κινηματογράφου, ελκύονται στην περιοχή. Στην Κυψέλη και στην περιοχή της Πατησίων πληθαίνουν τα θέατρα και οι κινηματογράφοι. Η Φωκίωνος Νέγρη με τα φημισμένα ζαχαροπλαστεία της όπως του· Φλόκα, το Σελέκτ, και τα νυκτερινά της κέντρα μάζευε έως τις πρωινές ώρες όλη την αφρόκρεμα της καλλιτεχνικής ζωής. Ο Νίκος Τσιφόρος, ο Αλέκος Σακκελάριος, η Σοφία Βέμπο, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Εγγονόπουλος, ο Μίλτος Σταχτούρης, η Γιάννα Περσάκη κ.α. μαζί με δημοσιογράφους, οπερατέρ, σταρς, ηθοποιούς και πολλούς άλλους της Τέχνης μαγνητίζονται από καλλιτεχνικό , ανθρωποκεντρικό πνεύμα της πλατείας –

Κατά τη διάρκεια της ημέρας η Φωκίωνος Νέγρη με τα ψηλά πλατάνια της τους ευκαλύπτους, τις ιτιές και την άφθονη πλούσια βλάστηση αποτελούσε έναν ευτυχισμένο παιδότοπο για τους μικρούς και μια ενδιαφέρουσα αγορά με τα ποικίλα καταστήματά της για τους μεγάλους. Μία ακόμη ενδιαφέρουσα πλατεία της περιοχής είναι η πλατεία του Αγίου Γεωργίου με τα χαριτωμένα αγάλματα στο κέντρο της, δίδυμο του βρίσκεται στην πλατεία Εξαρχείων, τα μόνα που έχουν απομείνει από το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών στην Πλατεία Κοτζία, υπήρξε και εκείνη τόπος συνάντησης πολλών. Το ψητοπωλείον “Διόνυσος” με τα ψητά προσέλκυε από παλιά πληθώρα κόσμου, ανάμεσά τους Κ. Σημίτη, τον Χ. Φλωράκη, τον Λευτέρη Βογιατζή, τους Μικρούτσικος και άλλους πολλούς. Τα γνωστά παγωτά ‘Δωδώνη’ με τις  παραδεισένιες γεύσεις τους, έκαναν τα πρώτα τους βήματα από την όμορφη αυτή πλατεία. Με τους παραδοσιακούς φούρνους, τα μοντέρνα καφενεία και καφετέριες και τα ασυναγώνιστα εστιατόριά της, η πλατεία του Αγίου Γεωργίου έχει το δικό της χρώμα και τους δικούς της πιστούς θαμώνες, με τον ομώνυμο ιερό ναό να αγκαλιάζει με μια χρυσαφένια θαλπωρή όλο το μέρος

Πολλά στέκια για τη νεολαία δημιουργήθηκαν στις δεκαετίες του 1950 και 1960. Η Κυψέλη θύμιζε την Μονμάρτρη του Παρισιού με κέντρο της την ανακίωνος Νέγρη. Αγάλματα όπως οι προτομές του Δημάρχου Κ. Κοτζιά (έργο της Λουκίας Γεωργαντή) και του Δημάρχου Σπ. Μερκούρη (έργο του Β. Φαληρέα), η « Κόρη σε Έκσταση» (του Τόμπρου) και ο «Πιστός Σκύλος» ( του Ευρ. Βαβούρη) δείχνουν το αρμονικό δέσιμο της καλλιτεχνικής αρτιότητας με την καρδιά των αληθινών ιστοριών από τις οποίες ξεπήδησαν,

Η Φωκίωνος Νέγρη είναι από μόνη της ένα ολόκληρο σύμπαν. Γίνεται διάσημη για τη νυχτερινή της ζωή. Το 1965 η ταινία « Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη » του Κ. Καραγιάννη, με υπόθεση σκληρή και σοκαριστική, κάνει πανελληνίως γνωστή την περιοχή προσδίδοντάς της αδίκως έναν αρνητικό χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα τόσο ο χώρος όσο και οι άνθρωποί του ήταν πολύ πιο άκακοι. Βέβαια, δίπλα στα διάσημα ζαχαροπλαστεία και εστιατόρια υπήρχαν σφαιριστήρια και μπιλιαρδάδικα για τη ζωηρή νεολαία της εποχής, μαζί με τυροπιτάδικα και καφετέριες. Ταυτόχρονα δε, νυχτερινά μπουζουξίδικα όπως « Η Νύχτα της Αθήνας » (το συγκεκριμένο κέντρο έγινε διαβόητο για το φονικό με τον Νίκο Κοεμτζή, όπως και με την ταινία « Η Παραγγελιά » ), αριστοκρατικά κέντρα όπου εμφανιζόντουσαν διάσημα ονόματα και φίρμες της πίστας όπως ο Τόλης Βοσκόπουλος, η Μαρινέλλα, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Ντέμης Ρούσσος – ο Βαγγέλης Παπαθανασίου κ.α. εκάλυπταν μια μεγάλη γκάμα της νυχτερινής ζωής και διασκέδασης.

Όσον αφορά δε τον μεγάλο αριθμό των κινηματογραφικών αιθουσών εκείνης της εποχής σήμερα παραμένουν αγαπημένοι τόποι συνάντησης και ψυχαγωγίας η « Αελλώ», η « Αλεξάνδρα », το « Τριανόν », το « Φιλίπ ». Αρκετοί κινηματογράφοι και θεατρικές αίθουσες είτε έχουν κατεδαφιστεί είτε έχουν αλλάξει χρήση στις ημέρες μας.

Ένα από τα αξιοθέατα κοντά στη Φωκίωνος είναι και η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης . Κτισμένη το 1935 επί Δημαρχίας Κώστα Κοτζιά, δείγμα ενός ισόρροπου μοντερνισμού του Μεσοπολέμου, απετέλεσε για δεκαετίες μια πολύβουη, ζωντανή κυψέλη εμπορικής δραστηριότητας. Μεταξύ των άλλων ήταν γνωστή για τα καταστήματα μπαχαρικών και βοτάνων άγριων και μη. Εκεί έβρισκε κανείς κάθε είδους καλάθια και καλαθάκια και πάνω από 15 νούμερα – είδη από κόσκινα και τρυπητά για κάθε είδους εργασία από παρασκευή τραχανά μέχρι και πληγουριού. Όλα ελληνικής κατασκευής. Παραδοσιακές ξύλινες κουτάλες, γουδιά χάλκινα ξύλινα και πέτρινα, πλάστες για φύλλο πίτας, τρίφτες για τυριά έως και για κυδώνι γλυκό όλα σε κάθε μέγεθος και για κάθε μαγειρικό και ζαχαροπλαστικό επίτευγμα, Κοντά στη Δημοτική Αγορά υπάρχουν αρκετά καταστήματα με πορσελάνες, κρύσταλλα, σερβίτσια, ασημικά και ό,τι χρειάζεται για ένα καλόγουστο τραπέζι, Σήμερα η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης είναι διατηρητέο κτίσμα

Τις δεκαετίες 1970, 1980, 1990 η ατμόσφαιρα της περιοχής αλλάζει. Η συναισθηματική φόρτιση παίρνει πολιτική χροιά. Έχουμε τη γενιά του 114 και του Πολυτεχνείου. Γίνονται καταλήψεις κτιρίων άλλοτε συμβολικής και άλλοτε με περισσότερο μόνιμο χαρακτήρα. Το παλαιό νεοκλασικό κτίριο της Πλατείας Αμερικής στην οδό Λέλας Καραγιάννη 37 παραμένει υπό κατάληψη έως σήμερα ως σημάδι «σύγχρονου προβληματισμού» και σύμβολο αγώνων πολιτικοκοινωνικών. Η μετά από μια σειρά δικών της περιπετειών κηρύχθηκε Δημοτικά Αγορά της Κυψέλης διατηρητέο κτίσμα το 2006. Στη Φωκίωνος Νέγρη 23 και Επτανήσου υπάρχει και η πολυκατοικία Λαναρά, κτισμένη το 1938, σχεδιασμένη από τον μηχανικό L. Ζολώτα, αντιπροσωπευτικό δείγμα και αυτή της αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου.

Ενδιαφέροντες είναι και οι ιεροί ναοί της Κυψέλης. Με ιδιαίτερη ευσέβεια οι κάτοικοι της Κυψέλης αγκαλιάζουν τον περικαλλή ναό του Αγίου Γεωργίου στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου, αγιογραφημένο από τους Φ. Κόντογλου, Πελεκάση, Ι. Τερζή κ.α, τον χαριτωμένο ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου στις οδούς Κυψέλης και Κεφαλληνίας, του θαυματουργού ιερού ναού του Αγίου Ευθυμίου, τους ιερούς ναούς της Αγίας Ζώνης των Αγίων Αποστόλων κ.α. Ολονύκτιες ακολουθίες και κατανυκτικές λειτουργίες τελούνται τόσο κατά τις πανηγύρεις των Αγίων όσο και σε όλες τις εορτές της Ορθοδοξίας. Πλήθη κόσμου συρρέουν για να τιμήσουν και να προσκυνήσουν κάθε φορά τον εορτάζοντα Άγιο. Στην χαρούμενη εορταστική ατμόσφαιρα συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι και οι μαθητές των σχολείων της περιοχής.

Σήμερα το γενικότερο κλίμα έχει αλλάξει σ’ όλη την περιοχή της Κυψέλης. Ένας μεγάλος αριθμός αλλοδαπών μεταναστών έχει εγκατασταθεί στην Κυψέλη. Από την Ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Αφρική και την Ασία προερχόμενοι, προσδίδουν ένα διαφορετικό ύφος τις τελευταίες δυο δεκαετίες. Μια ποικιλία πολιτισμών – αντιλήψεων, συνηθειών και γλωσσών χαρακτηρίζει την περιοχή. Η πολυπολιτισμικότητα δίνει έντονα το παρόν της. Η προσαρμογή όλων στη ζώσα ελληνική πραγματικότητα αφορά πλέον τους πάντες. Η έντονα συναισθηματική περιρρέουσα ατμόσφαιρα με τις υδάτινες αιθερικές επιδράσεις των αρχαίων πηγών και του φυλακισμένου Κυκλοβόρου ποταμού επηρεάζει και διαμορφώνει όλους τους κατοίκους της περιοχής.

Τα τελευταία χρόνια μέσα σε αυτό το πνεύμα η Κυψέλη έχει γίνει πόλος έλξης πολλών νέων ανθρώπων που με την φρεσκάδα τους, τις ανησυχίες τους, τις ιδέες τους, τις επιχειρήσεις, τους πολυχώρους και τα θέατρα δίνουν στην Κυψέλη το σύγχρονο πρόσωπο της. Νέο αλλά κατά βάση κοσμοπολίτικο, ελεύθερο, ανήσυχο, καλλιτεχνικό, δημιουργικό, πολυπολιτισμικό ότι δηλαδή ήταν πάντα αυτή η γειτονία.

Είμαστε περήφανοι που είμαστε μέρος αυτής της γειτονιάς. Της δικής μας γειτονιάς, της Κυψέλης.